«Դե Ֆակտո» N 04/150 (07-08/2019թ.) 

«Դե Ֆակտո» ամսագրի զրուցակիցն է  «Պարացելսուս» ՀԿ-ի նախագահ Նունե Ավանեսյանը

-Տիկի՛ն Ավանեսյան, ինչպե՞ս ծնվեց «Պարացելսուս» ՀԿ հիմնադրելու գաղափարը, ինչո՞ւ հենց «Պարացելսուս» և ո՞րն էր նպատակը:

-«Պարացելսուս» աջակցություն բժիշկների հասարակական կազմակերպություն բացելու գաղափարն առաջացավ այն ժամանակ, երբ մեր երկրում նոր էր տեղի ունեցել հեղափոխություն և ես մտածում էի, որ հեղափոխության հետ մեկտեղ առողջապահական համակարգում կծնվեն նոր գաղափարներ, կկատարվեն նոր բարեփոխումներ, հատկապես կապված մարզային առողջապահության հետ, քանի որ քաջատեղյակ եմ մարզային առողջապահության տիրող անմխիթար վիճակի մասին. մեկ տարի որպես տնօրեն աշխատել եմ մարզային բժշկական մեծ կենտրոնում: Սակայն տեսնում եմ, որ այսօր ամեն ինչ է՛լ ավելի վատ է քան նախկին իշխանությունների օրոք էր: Այդ ամենը տեսնելով ինձ մոտ ցանկություն առաջացավ հիմնել հասարակական կազմակերպություն, որը կզբաղվի, առաջինը` բուժաշխատողների շահերի պաշտպանությամբ, և նրանց աշխատանքի ճիշտ կազմակերպմամբ, երկրորդը` մարզային առողջապահությանը վերաբերող բազում անլուծելի թվացող հարցերի հավաքագրմամբ և այդ խնդիրների լուծմամբ::
Ինչո՞ւ հենց «Պարացելսուս», քանի որ Պարացելսուսը դեռ շատ վաղ ժամանակներում եղել է առաջին եվրոպացի բժիշկը, ով նպաստել է բժշկության մեջ քիմիական դեղորայքի չափաբաժնով օգտագործմանը: Նա ունի շատ հայտնի մի ասացվածք. «Թույնը դեղից տարբերվում է միայն իր չափաբաժնով»:

-Ի՞նչ գործունեություն է իրականացնում «Պարացելսուս» ՀԿ:

-«Պարացելսուս» ՀԿ-ն այցելում է Երևանում և ՀՀ մարզերում գտնվող տարբեր բուժհաստատություններ և կատարում տարբեր տեսակի բուժզննումներ: Այցելելով բուժհաստատություն, մենք տեսնում ենք, թե տվյալ բժշկական կենտրոնն ինչ մասնագետի խնդիր ունի, և հետո, տվյալ մասնագետի հետ այցելում ենք այդ բուժհաստատություն և կատարում հիվանդների անվճար բուժհետազոտություններ:
ՀԿ կազմի մեջ են մտնում նեղ մասնագետներ (գինեկոլոգ, ակնաբույժ, վիրաբույժ, ուռոլոգ, սոնոգրաֆիստ, լաբորատոր բժիշկ, սրտաբան), ովքեր պատրաստ են կատարել բժշկական տարբեր հետազոտություններ և անվճար բուժել հիվանդներին:

-Ձեր հասարակական կազմակերպությունն իր գործունեության ընթացքում այցելում է ՀՀ մարզերի բուժհաստատություններ, հետաքրքիր է` ինչպե՞ս կգնահատեք մարզային առողջապահությունը, ի՞նչ խնդիրներ կան մարզային առողջապահության բնագավառում:

-Մարզային առողջապահության խնդիրների վերաբերյալ կարելի է անվերջ խոսել: Ամենաառաջնային խնդիրը շենքային պայմանների անմխիթար վիճակն է, երկրորդ խնդիրը բուժսարքավորումներն են, որոնք ձեռք են բերվել դեռևս Խորհրդային Միության տարիներին, երրորդը` մարզային առողջապահության ֆինանսավորումն է, որը նույնպես սարսափելի վիճակում է, չորրորդ խնդիրը` մասնագետների բացակայությունն է: Նույնիսկ սովորական հիվանդությունների ժամանակ մարդիկ ցանկանում են իրենց բուժումը ստանալ Երևանում` ինչո՞ւ, քանի որ հիվանդանոցներում հիվանդասենյակները խայտառակ վիճակում են, եթե կա որոշակի վերանորոգած հիվանդասենյակներ, ապա վարձավճարներն այնքան թանկ են, որ մարդիկ նախընտրում են գնալ Երևան, որտեղ այդ վարձավճարները չկան: Էլ չեմ խոսում սանիտարահիգիենիկ պայմանների մասին, որոնք գոյություն չունեն: Իսկ Երևանից ավելի հեռու գտնվող մարզերի բժշկական կենտրոնները է՛լ ավելի անմխիթար վիճակում են:
Վերջերս տեղի ունեցած կոնֆերանսի ժամանակ, ես ելույթ ունեցա և խոսեցի այն մասին, որ պետությունը մարզային առողջապահական համակարգում աշխատող բժիշկներին պետք է աջակցի, պետք է մասնագետներին անվճար ուղարկի վերապատրաստումների, աշխատավարձի խրախուսումներ լինեն, քանի որ մարզային բժիշկները, իսկապես հերոսական աշխատանք են կատարում. այդ սուղ պայմաններում փորձում են ապաքինել հիվանդին և փրկել հազարավոր մարդկանց կյանքեր:

-«Պարացելսուս» հասարակական կազմակերպության նախաձեռնությամբ մի շարք բժիշկներ այցելում են ՀՀ մարզեր և կատարում տարբեր տեսակի բուժզննումներ, մի փոքր կմանրամասնե՞ք:

-Այցելությունները սկսել ենք Գեղարքունիքի մարզից, այցելել ենք Վարդենիսի բժշկական կենտրոն, նաև Կարճաղբյուրի ՊՈԱԿ:
Ինչպես նշեցի, հեռու գտնվող մարզերի բժշկական կենտրոնները բացարձակապես անմխիթար վիճակում են. շտապ օգնության մեքենաները հին, շենքային պայմանները անմխիթար վիճակում, մասնագետների պակաս և այլն: Օրինակ` Վարդենիս բուժկենտրոնում չկար սրտաբան, ակնաբույժ:
Մենք, երբ այցելում ենք մարզային բժշկական կենտրոններ, ոչ միայն կատարում ենք հետազոտություններ, այլ նաև ճշտում ենք տվյալ բժշկական կենտրոնի խնդիրները և բարձրաձայնում այն, հույս ունենալով, որ գոնե այդ խնդիրների 10%-ը կկարողանանք կարգավորվել:

-Առողջապահության բնագավառում կատարվում են բազում փոփոխություններ ու նորամուծություններ, ըստ Ձեզ, դրանք ինչպե՞ս են անդրադառնում առողջապահության բնագավառի զարգացման վրա:

-Բազում փոփոխություններ և նորամուծություններ ես առայժմ չեմ տեսնում, դրանք կարելի է ասել` ընդամենը փիար են, խոսենք ամենահասարակ փոփոխության մասին, սանիտարաավիացիոն ծառայության մասին, իբրև թե ունենք սանավիացիա, որի վրա պետությունը պետբյուջեից հատկացրել է 144 միլիոն դրամ: Ես ինքս վստահ չեմ, որ այդ ուղղաթիռը նախատեսված է սանավիացիայի համար:
144 միլիոնը բավականին մեծ գումար է, որը կարելի էր օգտագործել մարզային առողջապահական մեկ-երկու կենտրոնների արդիականացման վրա:
Այսպես ասեմ, Գարդասիլով և չծխելով հաստատ առողջապահության համակարգ չես զարգացնի:
Ըստ իս՝ առողջ պետության հիմքը, դա առողջ հասարակությունն է:

-Դուք մասնագիտությամբ բժիշկ եք, հետաքրքիր է նաև Ձեր տեսակետը Գարդասիլի պատվաստանյութի հետ կապված:

-Որպես բժիշկ` պատասխանեմ, որ գարդասիլ չորսը վաղուց դուրս է եկել շրջանառությունից, գարդասիլ չորսի շեմը Հայաստանի Հանրապետությունում չգիտես ինչի, բարձրացվել է, ամբողջ աշխարհում կիրառվում է գարդասիլ ինը, որը Հայաստանում գոյություն չունի, ես ինքս դեմ եմ այդ փոխպատվաստմանը:

-Վերջերս ամենաքննարկվող թեման Ստամբուլյան կոնվենցիայի վավերացումն է, Դուք ի՞նչ կարծիք ունեք կոնվենցիայի հաստատմանը:

-Ես` որպես բժիշկ, գիտեմ, որ գոյություն ունի կենսաբանական արական և կենսաբանական իգական սեռ, երրորդ սեռի մասին ես ինքս երբեք տեղյակ չեմ եղել և երրորդ սեռը բժշկությունը չի ընդունում:
Ըստ իս, չկա երրորդ սեռ, իսկ Ստամբուլյան կոնվենցիան քարոզում է երրորդ սեռի մասին: Ի՞նչ է նշականում երրորդ սեռ, այսինքն` ես կինն եմ և այսօր իմ ընտանիքում որոշել եմ, որ տղամարդ եմ և հասարակության մեջ ես պետք է ներկայանամ որպես տղամարդ, ասենք գաղափարներով ես ներկայացա որպես տղամարդ, իսկ ընդհանուր օրգանի՞զմը: Աստված ստեղծել է կին, Աստված ստեղծել է տղամարդ, երրորդ սեռ գոյություն չունի: Չես կարող արական սեռը դարձնել իգական, դա արդեն խոսում է այլասերվածության մասին, ինչն ընդունված չէ Աստծո կողմից:
Ես գիտեմ մեկ բան, որ մեր ազգը պահպանողական ազգ է, մեր ազգը երբեք դա չի ընդունելու ինչքան էլ որ մեր այսօրվա իշխանավորները փորձեն ընդունել, միևնույն է, մեր ազգը դա չի ընդունելու և ես որպես մեր ազգի ներկայացուցիչ դեմ եմ Ստամբուլյան կոնվենցիայի վավերացմանը: Բժշկական տեսանկյունից և բարոյապես դա ինձ համար անընդունելի է:
Ադրբեջանի նման երկիրը չի ընդունել, նույնիսկ չի ստորագրել այդ համաձայնագիրը:
Այդ կոնվենցիան գրվել և հռչակվել է Ստամբուլ քաղաքում, իսկ մենք գիտենք, որ Ստամբուլ քաղաքում ապրում են Հայոց ցեղասպանությունն իրականացնող թուրքերը, կարծում եմ, որ իրեն հարգող ոչ մի հայ դա չի վավերացնելու, դա արդեն խոսում է ազգի դավաճանության մասին:

-Տիկի՛ն Ավանեսյան, առաջիկայում ի՞նչ նոր ծրագրեր ունեք:

-Ամեն ինչ անելու ենք, որպեսզի մարզային առողջապահության խնդիրները բարձրաձայնենք և այդ խնդիրներին լուծում տանք: Պետք է անենք այնպես, որ մարզերում առողջապահության համակարգը զարգանա:
Առաջիկայում կայցելենք Սյունիքի մարզ:

-Մի փոքր խոսենք նաև աշխատանքից դուրս, ինչպե՞ս է սկսվում Նունե Ավանեսյանի առավոտը:

-Իմ առավոտը սկսվում է ընտանիքիս անդամների հետ մեկ բաժակ սուրճով, քննարկում ենք տվյալ օրվա հետագա ծրագրերը: Ունեմ երկու հրաշք թոռնիկներ:

-Ունեք հայկական ավանդական գեղեցիկ ընտանիք, ի՞նչ արժեքներ եք փոխանցում Ձեր երեխաներին, որոնք փոխանցվել է Ձեր ծնողներից:

-Սիրել հայրենիքը, պաշտպանել հայրենիքը, սիրել և հարգել մեծերին, մեծերի հետ լինել մեծ, փոքրերի հետ լինել փոքր, ահա այս արժեքներն եմ փոխանցում իմ երեխաներին, որոնք ինձ համար ամենակարևորն են:
Ես մի բան գիտեմ, եթե երեխան սիրեց իր ընտանիքը, նա նաև կսիրի իր հայրենիքը:

-Ի՞նչն է կյանքում Ձեզ էներգիա տալիս, որպեսզի միշտ առաջ շարժվեք:

-Կյանքում շատ բաներ կան ինձ ուժ տվող, առաջինն ինձ ուժ է տալիս իմ ընտանիքը, իմ երեխաները, երկրորդը` ինձ ուժ է տալիս այսօրվա անարդարությունների դեմ պայքարը:
Բազմաթիվ անգամ իմ ընտանիքում առիթ է եղել, երբ մենք կարող էինք գնալ արտերկիր աշխատել և ապրել սոցիալապես ավելի լավ պայմաններում, սակայն մենք երբեք դա չենք ցանկացել, քանի որ մեր ընտանիքը շատ հայրենասեր է և մենք երբեք չենք պատկերացնում, որ հայրենիքից դուրս կարող ենք ապրել և հենց հայրենիքի սերն է ինձ ուժ և էներգիա տալիս:
Ես իմ քաղաքը, իմ ազգը շատ եմ սիրում:

-Ըստ Ձեզ` ինչպիսի՞ն է հայ կնոջ կերպարը:

-Իմ մայրս է ինձ համար հայ կնոջ կերպար: Հայ կինը պետք է ուժեղ լինի, կինը պետք է կարողանա ճիշտ երեխա դաստիարակել և հենց այդ հանգամանքով է երևում կնոջ ուժը:
Երեխաների ճիշտ դաստիարակությունից է, որ առաջանում է առողջ հասարակություն: Հայ կինը երջանիկ է լինում իր երեխաներով, եթե հայ կինն ունի լավ դաստիարակված երեխաներ, դրանով ամեն ինչ ասված է:

-Տիկի՛ն Ավանեսյան, և վերջում, ինչպիսի՞ Հայաստանի մասին եք երազում:

-Անհոգ, գունավոր, մաքուր և խաղաղ Հայաստանի մասին եմ երազում:

Հարցազրույցը` Սյուզաննա Ղուկասյանի